1. Algemene informatie
· Supertex, Leon de Winter
- Amsterdam 1992, 1e druk 1991
- 252 bladzijdes
b. Roman
c. Samenvatting
Het verhaal begint als de ik-persoon van het verhaal, Max Breslauer, naar zijn psychiater Dr. Jansen gaat. Hij vertelt daar het verhaal van zijn leven en in het kort dat van zijn vader.
Max's vader, Simon Breslauer, bracht als Poolse jood de oorlog door in een ghetto en vervolgens in een concentratiekamp. Hij heeft als enige van zijn familie de oorlog overleefd. Zwervend door Europa belandde Simon in 1952 in Amsterdam waar hij een textielhandeltje opzette. In 1953 trouwde hij met een joods meisje, waarna in 1954 Max en in 1956 diens broer Boy werden geboren. Intussen groeide het textielhandeltje uit tot een heuse winkelketen: Supertex.
Het gezin Breslauer hield zich steeds aan de regels van het joods-orthodoxe geloof, ondanks de materiële welstand. Maar toen Max in de puberteit kwam, ontdekte hij dat zijn vader gewoon een lompe boer gebleven was, ondanks zijn religieuze principes en de veelvuldige geëtaleerde kennis van joodse gezegden. Max zette zich vervolgens steeds meer tegen zijn vader af en zakte daardoor ook twee keer voor zijn eindexamen. Tenslotte ging hij rechten studeren. Tijdens zijn studie periode lapte hij de joodse gebruiken aan z'n laars en had talloze relaties met niet-joodse meisjes.
Na zijn studie werkte hij op een advocatenkantoor, waar hij een beeldschoon joods meisje ontmoette, Esther d'Oliveira genaamd. Ze gingen samenwonen, maar Esther werd nog steeds door haar ex-man, een mislukte musicus, achtervolgd. Deze stakker was er zo erg aan toe dat hij uiteindelijk zelfmoord pleegde en dat bezorgde haar een enorm schuldgevoel. Dat werd uiteindelijk zo sterk, dat haar maar één mogelijkheid openstond: haar leefwijze radicaal veranderen en zich verschuilen achter de orthodoxe-joodse tradities. Max stelde alles in het werk op de ontstane kloof te dichten, maar zonder succes. Bij een gezamenlijk bezoek aan Israël barstte de bom en besloot Esther zich in Jeruzalem te vestigen. Max reisde nog vele maanden naar haar toe, maar voelde zich toch steeds teveel Nederlander om zich definitief in Jeruzalem te vestigen. Tenslotte zag hij van de relatie af. Esther trouwde later met een Amerikaanse jood.
Max's vader, Simon Breslauer, bracht als Poolse jood de oorlog door in een ghetto en vervolgens in een concentratiekamp. Hij heeft als enige van zijn familie de oorlog overleefd. Zwervend door Europa belandde Simon in 1952 in Amsterdam waar hij een textielhandeltje opzette. In 1953 trouwde hij met een joods meisje, waarna in 1954 Max en in 1956 diens broer Boy werden geboren. Intussen groeide het textielhandeltje uit tot een heuse winkelketen: Supertex.
Het gezin Breslauer hield zich steeds aan de regels van het joods-orthodoxe geloof, ondanks de materiële welstand. Maar toen Max in de puberteit kwam, ontdekte hij dat zijn vader gewoon een lompe boer gebleven was, ondanks zijn religieuze principes en de veelvuldige geëtaleerde kennis van joodse gezegden. Max zette zich vervolgens steeds meer tegen zijn vader af en zakte daardoor ook twee keer voor zijn eindexamen. Tenslotte ging hij rechten studeren. Tijdens zijn studie periode lapte hij de joodse gebruiken aan z'n laars en had talloze relaties met niet-joodse meisjes.
Na zijn studie werkte hij op een advocatenkantoor, waar hij een beeldschoon joods meisje ontmoette, Esther d'Oliveira genaamd. Ze gingen samenwonen, maar Esther werd nog steeds door haar ex-man, een mislukte musicus, achtervolgd. Deze stakker was er zo erg aan toe dat hij uiteindelijk zelfmoord pleegde en dat bezorgde haar een enorm schuldgevoel. Dat werd uiteindelijk zo sterk, dat haar maar één mogelijkheid openstond: haar leefwijze radicaal veranderen en zich verschuilen achter de orthodoxe-joodse tradities. Max stelde alles in het werk op de ontstane kloof te dichten, maar zonder succes. Bij een gezamenlijk bezoek aan Israël barstte de bom en besloot Esther zich in Jeruzalem te vestigen. Max reisde nog vele maanden naar haar toe, maar voelde zich toch steeds teveel Nederlander om zich definitief in Jeruzalem te vestigen. Tenslotte zag hij van de relatie af. Esther trouwde later met een Amerikaanse jood.
Max gaf vervolgens zijn baan bij het advocaten kantoor op vanwege de herinnering aan Esther en begon in het bedijf van zijn vader als tweede man, met een salaris van tweeëneenhalve ton per jaar. Ondanks het vertrouwen dat Simon zijn zoon schonk, verbeterde de relatie tussen hen beiden niet, integendeel. Vader Simon viel om te beginnen van zijn religieuze joodse voetstuk toen zijn zoon hem met een prostituée betrapte.
Verder beschouwde Simon de initiatieven die Max nam altijd als minderwaardig. Zo richtte Max bijvoorbeeld een eigen BV, 'Maximaal' op, omdat zijn vader een niet geheel zuivere handelsovereenkomst met een paar Marokkaanse textielproducenten afkeurde. En tijdens een door Max geregelde presentatie van een mode-lijn voor een nieuw marktproduct viel zijn vader zelfs in slaap. Max' haat tegen zijn vader steeg daardoor tot ongekende hoogte en hij kon zich er maar net van weerhouden om de man met een schaar te lijf te gaan. De relatie met zijn vader en zijn plotselinge impotentie brengen Max ertoe om zich voor de eerste maal onder behandeling van een psychiater (de al eerder genoemde dr. Jansen) te stellen.
Op 26 juni 1989, terwijl er van enige verbetering in de vader-zoon relatie nog geen sprake was, raakte Simon Breslauer op 59-jarige leeftijd met zijn peperdure Mercedes te water en verdronk, waarschijnlijk ten gevolge van teveel drank.
Vervolgens rezen er problemen rond broer Boy. Deze stond zijn hele leven al in de schaduw van Max, kon niet lezen, had nauwelijks vriendinnen en bracht het 'slechts' tot boekhouder bij Supertex, omdat zijn gebrekkige contactuele eigenschappen een hogere functie niet mogelijk maakten. Op een gegeven moment kreeg hij toch een relatie met een niet al te aantrekkelijk joods meisje. Vlak voor zijn huwelijk besloot Max hem toch een keer met een belangrijke onderhandelingstaak naar Marokko te sturen. Boy verknalde daar echter zijn opdracht en verstoorde de relatie met de textielproducenten. Maar Boy kwam aldaar ook met een orthodox-joodse familie in contact en werd verliefd opde dochter des huizes. Hij besloot daarop (weer) volgens de joodse tradities te leven en met zijn nieuwe verloofde te trouwen.
De dubbele gevoelens omtrent zijn vader, het verlies van zijn grote liefde Esther en van zijn broer, maakten Max niet bepaald geestelijk stabiel. Bovendien werd hij steeds geteisterd door onzekerheid: was bij hem de afstand tussen orthodox-joodse idealen en zijn eigen luxueuze levensstijl niet al te groot geworden?
Op een zaterdag in oktober wordt hij met zijn neus op de feiten gedrukt. Hij stond vroeg op om een handelsconnectie in Thailand te bellen. Daarbij constateerde hij een fout van zijn secretaresse, onsloeg haar en racete in zijn Porsche naar kantoor. Met een vaart van 120 km per uur passeerde hij een juist overstekende joodse familie en schepte één van hen. Het slachtoffer had een gebroken been, maar deze groep vrome joden toonde hem dat hij wel heel erg ver van zijn volk was afgedwaald. Nadat een ex-collega van het advocatenkantoor de zaak had geregeld, besloot Max onmiddellijk een psychiater te bezoeken om zijn evenwicht weer enigszins te vinden.
Als hij het hele verhaal, geïllustreerd met vele Jiddische spreekwoorden, heeft verteld, stelt zij diverse therapieën voor. Als hij afwijzend reageert, besluit zij dat hij haar misschien ook niet meer nodig zal hebben. Als Max even later door de stad loopt en door een Mercedes wordt gepasseerd, meent hij zijn vader te zien. Hij ziet in één keer de idiote tegenstelling in zijn vaders leven: als kind straatarm, bedelend in de ghetto, als 59-jarige omgekomen in een Mercedes van vijf ton. Zijn vermogen tot relativeren herstelt zich enigszins en hij besluit zich maar bij de situatie -'De jood in de Porsche'- neer te leggen.
Verder beschouwde Simon de initiatieven die Max nam altijd als minderwaardig. Zo richtte Max bijvoorbeeld een eigen BV, 'Maximaal' op, omdat zijn vader een niet geheel zuivere handelsovereenkomst met een paar Marokkaanse textielproducenten afkeurde. En tijdens een door Max geregelde presentatie van een mode-lijn voor een nieuw marktproduct viel zijn vader zelfs in slaap. Max' haat tegen zijn vader steeg daardoor tot ongekende hoogte en hij kon zich er maar net van weerhouden om de man met een schaar te lijf te gaan. De relatie met zijn vader en zijn plotselinge impotentie brengen Max ertoe om zich voor de eerste maal onder behandeling van een psychiater (de al eerder genoemde dr. Jansen) te stellen.
Op 26 juni 1989, terwijl er van enige verbetering in de vader-zoon relatie nog geen sprake was, raakte Simon Breslauer op 59-jarige leeftijd met zijn peperdure Mercedes te water en verdronk, waarschijnlijk ten gevolge van teveel drank.
Vervolgens rezen er problemen rond broer Boy. Deze stond zijn hele leven al in de schaduw van Max, kon niet lezen, had nauwelijks vriendinnen en bracht het 'slechts' tot boekhouder bij Supertex, omdat zijn gebrekkige contactuele eigenschappen een hogere functie niet mogelijk maakten. Op een gegeven moment kreeg hij toch een relatie met een niet al te aantrekkelijk joods meisje. Vlak voor zijn huwelijk besloot Max hem toch een keer met een belangrijke onderhandelingstaak naar Marokko te sturen. Boy verknalde daar echter zijn opdracht en verstoorde de relatie met de textielproducenten. Maar Boy kwam aldaar ook met een orthodox-joodse familie in contact en werd verliefd opde dochter des huizes. Hij besloot daarop (weer) volgens de joodse tradities te leven en met zijn nieuwe verloofde te trouwen.
De dubbele gevoelens omtrent zijn vader, het verlies van zijn grote liefde Esther en van zijn broer, maakten Max niet bepaald geestelijk stabiel. Bovendien werd hij steeds geteisterd door onzekerheid: was bij hem de afstand tussen orthodox-joodse idealen en zijn eigen luxueuze levensstijl niet al te groot geworden?
Op een zaterdag in oktober wordt hij met zijn neus op de feiten gedrukt. Hij stond vroeg op om een handelsconnectie in Thailand te bellen. Daarbij constateerde hij een fout van zijn secretaresse, onsloeg haar en racete in zijn Porsche naar kantoor. Met een vaart van 120 km per uur passeerde hij een juist overstekende joodse familie en schepte één van hen. Het slachtoffer had een gebroken been, maar deze groep vrome joden toonde hem dat hij wel heel erg ver van zijn volk was afgedwaald. Nadat een ex-collega van het advocatenkantoor de zaak had geregeld, besloot Max onmiddellijk een psychiater te bezoeken om zijn evenwicht weer enigszins te vinden.
Als hij het hele verhaal, geïllustreerd met vele Jiddische spreekwoorden, heeft verteld, stelt zij diverse therapieën voor. Als hij afwijzend reageert, besluit zij dat hij haar misschien ook niet meer nodig zal hebben. Als Max even later door de stad loopt en door een Mercedes wordt gepasseerd, meent hij zijn vader te zien. Hij ziet in één keer de idiote tegenstelling in zijn vaders leven: als kind straatarm, bedelend in de ghetto, als 59-jarige omgekomen in een Mercedes van vijf ton. Zijn vermogen tot relativeren herstelt zich enigszins en hij besluit zich maar bij de situatie -'De jood in de Porsche'- neer te leggen.
1. Verwachtingen
Ik heb dit boek voor mijn boekverslag gelezen omdat ik dit boek al van naam kende en dus nieuwsgierig was naar de inhoud. Bovendien raadden veel mensen mij dit aan.
Één van de belangrijkste thema’s van het boek is het Jodendom en het leek me erg interessant om zo meer te weten te komen over dit geloof.
2. Motieven en thema
Thema
De hoofdgedachte van het boek is vervreemding en het daarna terugvinden van je eigen identiteit. Max heeft gebroken met zijn afkomst en geloof, maar tussen de ‘gojs’ voelt hij zich ook niet thuis. Hij vraagt zich af wat een jood doet in een Porsche, door de aanrijding en door de brieven van Boy. Ergens voelt hij zichzelf verdwaald. Daardoor is hij ongelukkig en hij probeert dat te verbergen door zijn materialisme. Uiteindelijk ziet hij toch in dat wat hij doet geen zin heeft en berust hij op zijn geloof.
Motieven
Er komen in het boek verschillende motieven voor, namelijk:
- Erfenis. Max erft van zijn vader niet alleen de kennis van Jiddische spreekwoorden, maar ook zijn karakter. Hij beseft dat hij net zo is geworden als zijn vader. Ook erft hij Simon’s baan en minnares Maria.
- Vertrek. Esther verlaat Max om in Jeruzalem te gaan wonen en Boy verlaat Lea om in Marokko te gaan wonen. Verder vertrekt Yvonne bij het bedrijf nadat ze haar ontslag heeft gekregen.
- (Onbeantwoorde) liefde. Max houdt van Esther, maar zij verlaat hem. Esther houdt van de Amerikaan waarmee ze gaat trouwen. Lea houdt van Boy, maar hij is verliefd op Sulamit. Max’ moeder houdt van Simon, maar hij voelt meer voor Maria.
- Terugkeer naar de traditie. Zowel Esther als Boy gaan allebei naar een ander land, waar ze volgens de traditie van het Jodendom gaan leven.
- Erfenis. Max erft van zijn vader niet alleen de kennis van Jiddische spreekwoorden, maar ook zijn karakter. Hij beseft dat hij net zo is geworden als zijn vader. Ook erft hij Simon’s baan en minnares Maria.
- Vertrek. Esther verlaat Max om in Jeruzalem te gaan wonen en Boy verlaat Lea om in Marokko te gaan wonen. Verder vertrekt Yvonne bij het bedrijf nadat ze haar ontslag heeft gekregen.
- (Onbeantwoorde) liefde. Max houdt van Esther, maar zij verlaat hem. Esther houdt van de Amerikaan waarmee ze gaat trouwen. Lea houdt van Boy, maar hij is verliefd op Sulamit. Max’ moeder houdt van Simon, maar hij voelt meer voor Maria.
- Terugkeer naar de traditie. Zowel Esther als Boy gaan allebei naar een ander land, waar ze volgens de traditie van het Jodendom gaan leven.
3. Beoordeling
a.
Schrijfstijl
Het verhaal was niet moeilijk te lezen, de zinnen waren kort en het taalgebruik was niet echt moeilijk. Er zaten veel flashbacks in, maar het werd goed duidelijk wat flashback was en wat ‘heden’.
Ik vond de afloop wel logisch, maar toch was ik niet echt tevreden. Hij heeft toch z’n godsdienst aanvaard, wat ook wel te verwachten was, maar het einde kwam iets te snel.
Zoals ik al zei, was het taalgebruik niet echt moeilijk. Alles werd op een heldere manier beschreven, zodat ik een goede voorstelling kon maken van de gebeurtenissen.
Dat wat Max tegen dr. Jansen zei over de geschiedenis was natuurlijk ook dialoog, maar omdat dr. Jansen daar niet tussendoor praatte, viel dat niet echt op. Daarom vind ik ook dat er niet te veel dialogen voorkwamen. De Jiddische spreekwoorden waren een mooie toevoeging in bepaalde zinnen. Erg leuk dat ze ook vertaald waren.
Ik vond de afloop wel logisch, maar toch was ik niet echt tevreden. Hij heeft toch z’n godsdienst aanvaard, wat ook wel te verwachten was, maar het einde kwam iets te snel.
Zoals ik al zei, was het taalgebruik niet echt moeilijk. Alles werd op een heldere manier beschreven, zodat ik een goede voorstelling kon maken van de gebeurtenissen.
Dat wat Max tegen dr. Jansen zei over de geschiedenis was natuurlijk ook dialoog, maar omdat dr. Jansen daar niet tussendoor praatte, viel dat niet echt op. Daarom vind ik ook dat er niet te veel dialogen voorkwamen. De Jiddische spreekwoorden waren een mooie toevoeging in bepaalde zinnen. Erg leuk dat ze ook vertaald waren.
b.
Plaats
Het gesprek tussen Max en dr. Jansen speelt zich af op de hoogste verdieping van een appartementengebouw op de hoek van de Apollolaan en het Olympiaplein. In het gesprek heeft Max het over zijn penthouse in de Beethovenstraat in Amsterdam, over het huis van zijn vader, Casablanca, Tel Aviv en de straat waar het ongeluk gebeurt.
Max leeft in een dure wijk van Amsterdam en ook zijn psychiater zit daar in de buurt. Als hij naar een hotel gaat, dan zijn dat dure hotels.
Max leeft in een dure wijk van Amsterdam en ook zijn psychiater zit daar in de buurt. Als hij naar een hotel gaat, dan zijn dat dure hotels.
Tijd
Het verhaal speelt zich af op een zaterdag in oktober 1990. Het boek speelt zich in twee delen af. Het eerste deel, dat van Max bij de psychiater, duurt één dag. Het tweede deel is het verhaal dat Max vertelt. Dat begint bij de jeugd van zijn vader Simon Breslauer en eindigt op de morgen van het gesprek. Het gesprek dat Max heeft met dr. Jansen is wel chronologisch verteld, maar de inhoud van Max woorden wordt door elkaar verteld. De ene keer gaat hij verder terug in de tijd dan de andere keer.
De tijd wordt ook symbolisch gebruikt. Max vertelt in één dag, dat staat symbool voor een leven, zijn levensverhaal.
De tijd wordt ook symbolisch gebruikt. Max vertelt in één dag, dat staat symbool voor een leven, zijn levensverhaal.
4. Eindoordeel
Ik vond het onderwerp best interessant en ik wilde er graag meer over lezen. Ik ben echt gaan nadenken over godsdienst of over het Jodendom, maar ik kan me wel indenken dat joodse mensen met zulke problemen kampen als Max.
Het onderwerp werd met genoeg diepgang behandeld, maar ik had nog wel wat meer willen lezen over de gebruiken in het Jodendom.
De gevoelens van Max waren het belangrijkste in het boek. Hij vertelt zijn levensverhaal en alles wat hij vertelt, roept gevoelens bij hem op. De gebeurtenissen werden alleen verteld omdat ze belangrijk waren voor Max.
Het onderwerp werd met genoeg diepgang behandeld, maar ik had nog wel wat meer willen lezen over de gebruiken in het Jodendom.
De gevoelens van Max waren het belangrijkste in het boek. Hij vertelt zijn levensverhaal en alles wat hij vertelt, roept gevoelens bij hem op. De gebeurtenissen werden alleen verteld omdat ze belangrijk waren voor Max.
5. Bronnen
http://nl.wikipedia.org/wiki/Roman_(literatuur)
